Jak bezpiecznie korzystać z nowych technologii?

Nowe technologie to obecnie stały element życia każdego z nas, stanowią one ważne narzędzie codziennego funkcjonowania. Różne urządzenia oraz innowacje technologiczne – komputery, tablety, smartfony, e – booki, portale społecznościowe wykorzystujemy obecnie do pracy, edukacji, rozrywki, a także utrzymywania kontaktów z bliskimi. Możliwość korzystania z nowych technologii  w domu oraz pracy w znaczący sposób ułatwiła nasze życie oraz  zmodyfikowała nasze nawyki. Nowe zasady bezpieczeństwa wprowadzone z powodu koronawirusa wpłynęły na wiele sfer naszego życia, przede wszystkim zmieniła się forma pracy i nauki wielu osób. Intensywny rozwój nowych technologii i ich udziału w naszym życiu miał wiele różnych konsekwencji. Ułatwił kontakt z bliskimi, umożliwił pracę i naukę prawie z każdego miejsca, ale spowodował też wydłużenie czasu spędzanego przed ekranem. Nowe technologie mogą być bardzo pomocne, ale są przyczyną wielu negatywnych konsekwencji, dlatego tak ważne jest stosowanie się do zasad higieny cyfrowej, czyli zasad odpowiedzialnego korzystania z urządzeń ekranowych. Właściwie opracowane i odpowiednio stosowane zasady używania nowych technologii pomagają m.in. zadbać o bezpieczeństwo w sieci oraz równowagę pomiędzy czasem spędzanym online oraz offline. Ważne jest, aby rodzice wspólnie z dziećmi stworzyli własny zbiór zasad korzystania z urządzeń ekranowych.  Jest to również dobra okazja, aby porozmawiać o zagrożeniach korzystania z internetu. Dzieci uczą się na wiele sposobów, jednym z nich jest naśladowanie zachowań dorosłych, dlatego istotne jest, aby rodzice również dawali przykład odpowiedzialnego korzystania z urządzeń ekranowych.

Poniżej kilka wskazówek, które warto uwzględnić tworząc zasady korzystania z urządzeń ekranowych:

 Czas 

Nowe technologie mogą służyć nabywaniu i rozwijaniu różnych umiejętności, ich niewłaściwe użytkowanie może zaburzyć codzienną aktywność i przyczynić się do rozwoju uzależnienia. Dlatego tak ważne jest, aby ustalić limity czasowe, które są odpowiednie dla dzieci w różnym wieku. Specjaliści podkreślają, aby nie udostępniać urządzeń ekranowych dzieciom poniżej drugiego roku życia. Jest to czas intensywnego rozwoju najważniejszych umiejętności m.in. mowy oraz sprawności motorycznych. Umożliwienie korzystania z urządzeń ekranowych dzieciom w tym wieku może przyczynić się do wzrostu pobudzenia oraz zaburzać koncentrację. W przypadku dzieci  od 2 do 5 roku życia zaleca się, aby korzystanie ograniczyć do jednej godziny dziennie. Dzieci starsze, od 6 do 12 roku życia powinny używać urządzeń ekranowych nie dłużej niż dwie godzinny dziennie.
W przypadku nastolatków zaleca się, aby czas spędzany przed ekranem nie przekraczał czterech godzin dziennie. Dorośli powinni pamiętać o konieczności nadzorowania sposobu korzystania  z urządzeń przez małe dzieci. Dzieci powinny mieć dostęp przede wszystkim do treści, które są dostosowane do ich wieku, potrzeb i przyczyniały się do rozwoju różnorodnych umiejętności. W przypadku nastolatków możliwość kontrolowania sposobu korzystania z nowych technologii jest znacząco utrudniona. Obecnie młodzież wykorzystuje nowe technologie do nauki, kontaktowania się ze znajomymi, jak również do zabawy i odpoczynku. Warto jednak interesować się, jak nastolatek korzysta z sieci i obserwować czy nie nadużywa urządzeń mobilnych.

 Sen

Odpowiednia ilość snu ma duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, ponieważ przyczynia się do regeneracji układu nerwowego. Różnice w ilości snu wynikają z indywidulanych potrzeb, natomiast naukowcy uważają, że ludzie śpią średnio od 4,5 do 10,5 godzin. Optymalnie człowiek powinien spędzać siedem godzin śpiąc w nocy i jedną w dzień. Dzieci w wieku wczesnoszkolnym  potrzebują od 9 do 12 godzin snu, nastolatki natomiast, aby odpowiednio zregenerować organizm minimalnie 8−10 godzin. Przyjmuje się również, że bardzo ważna jest regularność, organizm jest w stanie zregenerować się niezależnie od liczby godzin przeznaczonych na sen. Kluczowe jest jednak przestrzeganie stałych pór kładzenia się oraz wstawania. Brak odpowiedniego cyklu snu może skutkować rozdrażnieniem i poczuciem zmęczenia. Przygotowanie się do snu powinno być wyciszającym rytuałem, podczas którego ograniczamy zbędne bodźce do minimum. Dlatego przed snem warto unikać urządzeń dostarczających dodatkowych informacji, które nasz mózg mógłby przetwarzać. Nie zaleca się korzystania z urządzeń ekranowych przynajmniej godzinę przed snem. Niebieskie światło płynące ze smartfonów, tabletów i komputerów utrudnia zasypianie i może pogarszać jakość snu. Światło smartfonów, tabletów, komputerów pobudza mózg do aktywności, a to zaburza wydzielanie melatoniny - hormonu regulującego rytm domowy, który zarządza snem i aktywnością.

  Przestrzeń bez urządzeń

W czasie pandemii urządzenia mobilne i różnorodne aplikacje umożliwiły nieograniczony kontakt  z innymi ludźmi i stały się podstawą codziennej komunikacji. Dla wielu osób kontakt za pośrednictwem komunikatorów internetowych był jedyną możliwą formą komunikacji z najbliższą rodziną. W tym czasie użytkownicy często rozmawiali na czatach czy przez portale społecznościowe, ważnym elementem komunikacji stały się zdjęcia oraz filmy. W okresie tym znacząco zwiększył się czas jaki spędzamy przed ekranami różnych urządzeń. Coraz więcej osób przyznaje, że czas wolny również wykorzystuje na byciu online. Dlatego warto wspólnie ustalić aktywności oraz rytuały, podczas których rezygnujemy lub ograniczamy korzystanie z urządzeń ekranowych, a koncentrujemy się na spędzeniu czasu razem. Lista może uwzględniać posiłki, spotkania, zabawy, czas przeznaczony na odrabianie lekcji. Używanie urządzeń mobilnych podczas spędzania czasu z innymi osobami zmniejsza możliwość kontaktu z nimi, zaburza relacje i komunikację, ponieważ uwaga skupiona jest na ekranie. Również telewizor włączony w pomieszczeniu, w którym przebywają rodzice z dzieckiem, może zakłócać ich zabawę, skutecznie odwracać uwagę i utrudniać kontakt. Należy pamiętać, aby czas offline nie był krotką przerwą i czymś robionym z przymusu. Warto wykorzystać ten czas jak najbardziej efektywnie, na wspólnej rozmowie, zabawie i  poświęcić drugiej osobie maksymalną uwagę.

Opracowała: Paulina Głuska - psycholog, terapeuta

w ramach zadania "Tęcza Serc dla Rodziny" współfinansowanego z budżetu Województwa Zachodniopomorskiego