Zakaz kontaktowania się lub zbliżania - porada prawna

W trakcie udzielania porad prawnych niejednokrotnie pytano mnie, czy można komuś zakazać kontaktowania się z inną osobą lub zbliżania się do niej. Zazwyczaj jest to spowodowane lękiem o osobę najbliższą, często dziecko, która może zostać skrzywdzona przez potencjalnego agresora.

Przepisy owszem wprowadzają taką możliwość, ale niekiedy dopiero w przypadku zainicjowania postępowania karnego. Zdarza się, że potrzebne jest nawet zakończenie postępowania karnego prawomocnym wyrokiem skazującym. Z uwagi na to, że zakazy kontaktowania się lub zbliżania stanowią formę ograniczenia sfery wolności danej osoby, można je stosować w uzasadnionych przypadkach, takich jak popełnienie przestępstwa lub uzasadnione podejrzenie jego popełnienia, ale także w przypadku zagrożenia dobra dziecka. Warto bowiem podkreślić, że dobro dziecka podlega szczególnej ochronie w prawie polskim, na podstawie chociażby Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

W tym miejscu warto przypomnieć, że kontakty rodziców z dzieckiem są niezależne od władzy rodzicielskiej. Są one prawem i obowiązkiem rodziców i ich dzieci. Niestety zdarza się tak, że utrzymywanie kontaktów dziecka z rodzicami lub jednym z rodziców przeszkadza w prawidłowym rozwoju dziecka, jest dla niego przykre, lub nawet stanowi zagrożenie. Sąd rodzinny i opiekuńczy może w takiej sytuacji zakazać rodzicowi spotykania się z dzieckiem lub porozumiewania się z nim na odległość (art. 113² Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). W przypadku kiedy zagrożenie pochodzi od osób trzecich, nie rodziców, sąd również może działać, aczkolwiek na innej podstawie prawnej (art. 109 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Warto z tych możliwości korzystać, pamiętając jednak, że to sąd oceni, często z pomocą biegłych specjalistów, np. psychologa, co jest dobre dla dziecka.

Jeżeli chodzi o zakazy, którymi chronione mogą być zarówno dzieci, jak i dorośli, wspomnieć należy o przepisach Kodeksu karnego i Kodeksu postępowania karnego. W Kodeksie karnym opisane zostały środki karne, które mogą zostać orzeczone przez Sąd w przypadku uznania za uzasadnione, lub są orzekane obowiązkowo. Są to następujące zakazy:

a) zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,

b) zakaz kontaktowania się z określonymi osobami,

c) zakaz zbliżania się do określonych osób,

d) zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,

e)  nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym.

Co ważne, orzeczenie powyższych zakazów lub nakazu przez sąd może nastąpić lub nastąpi w przypadku skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę osoby, która nie ukończyła 18. lat, inne przestępstwo przeciwko wolności, lub w razie skazania za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy, w tym zwłaszcza na szkodę osoby najbliższej.

Niekiedy powyższe zakazy lub nakaz mogą zostać orzeczone także wcześniej, aniżeli w przypadku skazania przez sąd, już na etapie prowadzenia dochodzenia lub śledztwa. Warto o tym pamiętać.

W razie pytań w powyższym temacie zachęcamy do kontaktu i uzyskania porady specjalisty.

Opracowała: Małgorzata Krowicka - radca prawny

w ramach zadania "Tęcza Serc dla Rodziny" współfinansowanego z budżetu Województwa Zachodniopomorskiego